Նյութի քանակը որոշում ենք հետևյալ բանաձևով՝
n = m/M
որտեղ n-ն նյութի քանակն է, m-ը զանգվածն է (գ/կգ), M-ը մոլի զանգվածն է, որը թվապես հավասար է Mr-ի՝ |M| = Mr
Նյութի զանգվածը որոշում ենք հետևյալ բանաձևով՝
m = n * M
Գազի ծավալը որոշում ենք հետևյալ բանաձևով՝
V = n * Vm
Նորմալ պայմանը՝ Vm = 22,4լ/մոլ
Задание 1.
1․ На мой взгляд, нет. Мы даже не знаем, что нас ждет на других планетах и мы можем столкнуться с более опасными вещами, чем на планете Земля. Мы не так хорошо знаем нашу планету, но мы все равно знаем многое, и нам будет легче остаться на нашем планете, чем на другой планете.
2. Думаю, что правительство должно думать в первую очередь о мире и следить за тем, чтобы страна меньше воевала. Второе, что тоже очень важно, это бедность. Правительство должно уменьшить вероятность того, что люди будут страдать от бедности и внезапно станут голодными и бездомными.
3. Конечно, ведь если бы все люди думали, что они ничего не изменят на нашей планете, то наша планета уже давно бы не была такой. Даже выбрасывая мусор в помойку или чем-то помогая бездомным, они уже делают нашу планету лучше. Есть люди, которые создают компании специально для помощи бездомным или нуждающимся в деньгах.
Задание 2.
Задание 3.
Իսկ Ամանորին աղջիկները ժապավենով իրար ամրացված կարմիր խնձորների փունջ էին ուղարկում իրենց փեսացուների տուն: Դա նշանակում էր, որ աղջիկը պատրաստ է այդ տղամարդու կինը դառնալ եւ նրա համար զավակներ ունենալ: Իսկ ի պատասխան աղջիկների փոխադարձ սիրո` տղաներն այդ խնձորի մեջ ոսկյա դրամներ էին մտցնում և ուղարկում հասցեատիրոջը:
Ս. Ծննդյան տոնի կարևոր արարողություններից է Տնօրհնեքը: Տնօրհնեքի արարողության հաստատողը Հիսուս Քրիստոսն է: Նա Իր աշակերներին, երբ առաքում էր քարոզելու երկնքի արքայությունը, ասաց. «Որ տունը որ կմտնեք, խաղաղություն ցանկացեք այդ տանը»:
Ամանորի հաջորդ օրը հայերը տոնում էին իրենց ամենաշքեղ ու ամենակարևոր տոնը: Այն նվիրված էր հայոց աստվածների հայր Արամազդին և կոչվում էր «Նավասարդյան տոներ»: Նավասարդյան տոները ուղեկցվել են երգ-երաժշտությամբ, պարերով, թատերական, կրկեսային ներկայացումներով, զինախաղերով ու մարզական մրցումներով, այլ կերպ ասած` «Նավասարդյան խաղերով»: Մեկ այլ ավանդության համաձայն, Հայկ նահապետը Հայոց ձորում սպանել է Բելին: Այդ հաղթությունը ենթադրաբար տեղի է ունեցել մ.թ.ա.2492թ. օգոստոսի 11-ին:
Դիցաբանական, աստվածաշնչային և հոգևոր համակարգերում Կենաց, ասել է թե` կյանքի ծառը շեշտում է կյանքի վերընթաց գիծը՝ ծննդից մինչև ծաղկունք ու պտղաբերում: Նրա բարձրագույն նպատակը անմահությունն է: Տիեզերական ծառի` Կենաց ծառի, գաղափարը ի սկզբանե ունեցել է Տիեզերքին սպառնացող Քաոսը կանխելու ակնկալիք:
Ծիսական սովորույթներ, մաղթանքներ
Նախ, այդ օրը խուսափում էին որևէ մեկին փոխ տալ, հատկապես` թթխմոր, դրամ, առհասարակ ծախս չէին անում: Առավոտյան տան դուռը առաջինը տան մեծն էր բացում, որպեսզի նա շատ տարիներ իր տանից անպակաս լիներ: Առավոտյան վաղ նոր բերած ջուրը հեղում էին տան անկյուններում` տան առատությունը ապահովելու համար:Միմյանց նվերներ էին տալիս, հատկապես մեծերը` փոքրերին: Տանը դուռը երբեք չէր փակվում:
Կենաց ծառի կողքին կա ևս մեկ, սակայն ավելի փոքր ծառ, որի վրա մոմեր են դրված: Այդ ծառը կոչվում է չաթալ ծառ: Այն պարտադիր ամեն տարի Կենաց ծառի կողքին պետք է դրված լինի: Չաթալ ծառի վրա ընտանիքի յուրաքանչյուր անդամ պետք է իր համար մոմ վառի: Իսկ տան մեծ մամիկի մոմը պետք է առաձնահատուկ լինի: Հին ժամանակներում Ամանորի գիշերը, երբ հավաքվում են երեխաները, սկսում են մամիկից չիր ու չամիչ ուզել: Սակայն եթե մամիկի տվածը բավական չէր երեխաների համար, նրանք ցորենի հատիկներ էին գցում մամիկի վառած մոմի վրա` փորձելով հանգցնել:
Հին ժամանակներում գերանը հանդիսացել է ընտանիքի ամրության խորհրդանիշ. տան մեծերը մեծ գերան են դրել կրակի մեջ, որը վառվել է մինչև Սուրբ ծնունդ: Այդ կրակի վրա էլ պատրաստվել են Ծննդյան բոլոր կերակուրները:
Գերանը , որը վառում էին Նոր տարվա նախորդ իրիկունը, կոչվում էր Տարեմտի քյոթուկ, որի առկայծող կտորները հետո թաղում էին հանդերում, որպեսզի ապահովեին բերքի առատությունը և կանխեին կորուստը: Այդ քոթուկը դնում էին օջախի մեջ, որպեսզի մինչև Ծնունդ կրակն անմար մնար:
Ամանորյա սեղանի զարդն էր լոբին` իր տարատեսակներով հանդերձ: Լոբին իր պատյանով նման է ընտանիքի, իսկ հատիկը` սաղմն է, էմբիրոնը` կրկին նորացվող կյանքի և հավերժության գաղափարը: Խեթերը լոբին կապում էին աչքի լույսի հետ և իրենց մոգական ծեսերում լոբով շփում էին աչքերը` միաժամանակ լոբուն նվիրված բանաձևեր արտասանելով:
Работа с пособием “ Поехали!” ( сл. 83), текст ( слайд 84)
Домашнее задание: докончить работу над проектом
Около миллиарда человек на планете живет в условиях экстремальной бедности. И большинство из них никогда не смогут вырваться из нищеты. Как считает профессор экономики Массачусетского технологического университета Абхиджит Банержи, дело даже не в том, что у людей из бедных общин нет возможностей, которые есть у состоятельных граждан. Политики и экономисты просто не понимают, с какими именно проблемами сталкиваются бедняки и какие возможности им необходимо предоставить. Да и представители среднего класса вряд ли себе представляют, как это – быть бедным.
Я расскажу о бедности, но не во всем мире, а в Африке.
В 2018 году американский экономический журнал сформировал рейтинг самых бедных стран мира. 14 наибеднейших из первой тридцатки — страны Африки. В пяти наибеднейших живут в среднем менее чем на 3$ в день. Данные Всемирного банка подтверждают эти тенденции. В Африке очень много людей живет в условиях, близких к крайней бедности, а в некоторых странах их больше 80%. с 2008 года количество жителей трущоб во всем мире увеличилось с 930 млн человек до более чем миллиарда.
Жизнь в африканских трущобах
Самые крупные трущобы в Африке — кенийская Кибера. Это хороший пример того, как сегодня приходится жить многим людям Центральной Африки. По переписи населения 2009 года, там проживало 170 070 человек. Однако, по неофициальным данным, здесь на постоянной основе находится от 500 тысяч до миллиона человек. Причина — постоянная иммиграция все новых и новых людей, бегущих из местных окраин от перенаселения и безработицы. Здесь нет общественного транспорта. Здания из бетона, глины и сильфона на 80% территории не имеют доступа к электричеству. Социальная инфраструктура тоже не знакома здешним людям: нет больниц и школ, а для многих местная река стала единственным доступным местом для гигиенических процедур. Недоедание — это состояние людей, калорийность питания которых ниже минимальной диетической потребности в энергии для поддержания здорового образа жизни и элементарной физической деятельности.
Сегодня африканские страны пытаются выйти из кризиса путем привлечения инвестиций и иностранных специалистов.
Շարադրություն՝ սեր առանց պայմանականությունների
Տանը՝ շարադրությունների ամփոփում
Ցավոք սրտի, կամ բարեբախտաբար սերը չի կարող լինել առանց պայմանականությունների։ Ոչ բոլոր մարդիկ են, որ կարողանում են ասել իրենց պայմանները։ Այդպիսի մարդիկ միշտ չեն պարտադրաում պայմանները և այդ պատճառով կան այնպիսի պայմաններ, որոնք չասելով պետք է հասկանալ։ Սեր ասելով կարելի է հասկանալ նաև զգացմունքային սերը, որում ուզես, թե չուզես, միևնույն է պայմաններ լինելու են։ Եթե նույնիսկ սերը լիներ առանց պայմանականությունների և մարդիկ պայմաններ չդնեին, պայմանները ինքն իրեն հայտնվելու էին։ Իմ կարծիքով պայմաներ հայտվում են այն ժամանակ, երբ մարդու հետ մի բան է լինում, որը մեզ դուր չի գալիս։ Մենք կարող է և ինքներս չհասկանանք, թե ինչպես է պայմանները հայտնվում։ Կան պայմաններ, որոնք մարդիկ ստեղծում են հանուն իրենց շահի համար, որը իմ կարծիքով շատ սխալ է։ Ինձ համար պայմանականություն սարքելը և հետևել ուրիշի պայմաններին ճիշտ է, նույնիսկ լավ, քանի որ մարդիկ հանուն սիրո պետք է փոխվեն, եթե դա անհրաժեշտ է։ Մարդու փոխվելը նաև պայմանավորված է պայմանների հետ։ Բայց իմ կարծիքով պայմանականությունները չպետք է պարտադրել և միշտ այն պահել։ Ամեն մարդ պետք է հասկանա իր պարտականությունները և իմանա իրենց հետևանքները և երբ մարդը հասկանա դա, ուրեմն այդ պարտականությունը կարելի է և էլ չպարտադրել։
289, շարունակություն
ե) {x + y + z = -1 {x + y + z = -1 {-1 — 2y + y + z = -1
{x + 2y = -1 = > {x = -1 — 2y = > {x = -1 — 2y = >
{x — y = 5 {x — y = 5 {-1 — 2y — y = 5
= > {-y + z = 0 {z = -2 {z = -2
{x = -1 — 2y = > {x = 3 = > {x = 3
{y = -2 {y = -2 {y = -2
Պատ․՝ (3 ; -2 ; -2)
զ) {x + y + z = -1 {x + y + z = -1 {x + y + z = -1
{10 + 2 + z = 4 = > {2 (5 + z) + z = 4 = > {10 + 2 + z = 4 = >
{y = 5 + z {y = 5 + z {y = 5 + z
= > {x + y + z = -1 {x + y + z = -1 {x + y + z = -1 {x + 3 — 2 = -1
{10 + 3z = 4 = > {3z = -6 = > {z = -2 = > {z = -2 = >
{y = 5 + z {y = 5 + z {y = 5 — 2 {y = 3
= > {x = -1 — 3 + 2 {x = — 2
{z = -2 = > {z = -2
{y = 3 {y = 3
Պատ․՝ (-2 ; 3 ; -2)
Բջջի բաժանումը ՝միթոզ, 2: Բջջի բաժանումը ՝մեյոզ 1: Քրոմոսոմի կառուցվածքը: Էջ 44-46:
Լրացուցիչ աշխատանք
Թարգմանել հղումներով նշված նյութը և պատրաստել ուսումնական նյութեր:
Թարգմանություն
Բջջի կյանքի ցիկլում առանձնանում են երկու փուլ՝ ինտերֆազ, որի արդյունքում բջիջը պատրաստվում է բաժանման, և մետոզ, որի ժամանակ սկզբնական մայր բջջից ձևավորվում են նույն քրոմոսոմներով երկու դուստր բջիջներ։ Բջջային ցիկլի ինտերֆազը տևում է ամենաերկար ժամանակահատվածը: Բջջի ակտիվ աճ է տեղի ունենում, սինթեզվում են սպիտակուցներ, կուտակվում է էներգիա՝ ԱԵՖ մոլեկուլի սինթեզը հայտնաբերելու համար։ Քրոմոսոմները տեսանելի չեն, դրանք չոլորված են և ազատ զանգվածի տեսքով բաշխված են միջուկով մեկ։ Քրոմոսոմների կրկնօրինակումը տեղի է ունենում ինտերֆազի ընթացքում: Այս գործընթացը հիմնված է կրկնօրինակման կամ ԴՆԹ-ի վերարտադրության գործընթացի վրա: Կրկնօրինակված քրոմոսոմը կազմված է երկու կեսից, յուրաքանչյուր կեսը քույր քրոմատիդ է։ Պարունակում է մեկ երկու կոպեկ ԴՆԹ-ի մոլեկուլ՝ կապված քրոմոսոմային սպիտակուցների հետ: Քրոմատիդները լիովին նույնական են միմյանց հետ, կապված են ցենտրոմերներով և սերտորեն միմյանց հետ են: Կրկնապատկված քրոմոսոմները դեռևս ունեն գնդիկի տեսքով բարակ թելեր, որոնք զբաղեցնում են բջջի միջուկի ամբողջ ծավալը։
Բջջային ցիկլի երկրորդ փուլը մետոզն է, պրոցես, որը հարմար կերպով բաժանվում է չորս փուլերի։ Նախ, պրոֆազ։ Այս ժամանակահատվածում ամենակարևորը քրոմոսոմների ոլորումն է։ Արդյունքում, դրանք վերածվում են կոմպակտ կառուցվածքների, միևնույն ժամանակ տեղի է ունենում փոփոխություն և այլ բջջային կառույցներ անհետանում են, միջուկային թաղանթը անհետանում է, և միկրոխողովակներից միջուկը ձևավորվում է բաժանում: Երկրորդը մետաֆազն է, քրոմոսոմները լավագույնս երևում են լուսային մանրադիտակի տակ։ Այս շրջանի սկզբում քրոմոսոմները ուղղակիորեն գտնվում են ցիտոպլազմայի մեջ: Այնուհետև, թելերը կպնում են երկու կողմերից քրոմոսոմների ցենտրոմերներին, և քրոմոսոմները սկսում են շարժվել: Արդյունքում քրոմոսոմները շարվում են բջջի հասարակածում։
Երրորդ շրջանում՝ անաֆազում, քրոմոսոմային ցենտրոմերներն առանձնանում են։ Վերջին շրջանում՝ տելոֆազում, յուրաքանչյուր բևեռի քրոմոսոմները արձակվում են և ստանում բարակ թելերի ձև։ Նրանց շուրջ առաջանում է միջուկային թաղանթ, և առաջանում է միջուկ։ Այնուհետև տեղի է ունենում բջջային օրգանելների բաշխում, և ամեն ինչ կատարվում է ցիտոպլազմայի տարանջատմամբ: Արդյունքում բջիջները բաժանվում են երկու դուստր բջիջների, որոնք լիովին նույնական են մորը։ Միտոզը ունիվերսալ բնույթ ունի, այն նույն կերպ է ընթանում բոլոր տեսակների մոտ, որոնց բջիջներն ունեն միջուկ: Մետոզը ապահովում է միատեսակ բաշխում, երկարակեցություն, որը պահպանում է քրոմոսոմների մշտական թիվը, որոշում է օրգանիզմի աճը, զարգացումը և վերականգնումը, ինչպես նաև վեգետատիվ բազմացման ընթացքում սերունդների նմանությունը ծնողների հետ:
Homework for 19.12.2022
NEF Grammar Bank slide 140, 5A/ a, b
The deadline for the project is December 20
a. Circle the correct answer. Tick if both are possible.
b. Right or wrong. Correct the wrong sentences.
289. ա) {x + y + z = 6 {x + y + 1 = 6 {x + y + 1 = 6 {6 + y + 1 = 6
{y + z = 3 = > {y + 1 = 3 => {x = 3 — 1 = > {x = 2 = >
{z = 1 {z = 1 {z = 1 {z = 1
= > {y = 6 — 1 {y = 5
{x = 2 = > {x = 2
{z = 1 {z = 1
Պատ․՝ (5; 2; 1)
բ) {x + y + z = 0 {(-1) + y + z = 0 {z = 2 + 1 {z = 3
{x + z = 2 = > {(-1) + z = 2 = > {(-1) + y + z = 0 = > {y = 0 + 1 — 3 = -2
{x = -1 {x = -1 {x = -1 {x = -1
Պատ․՝ (-2; — 1 ; 3)
գ) {x + y + z = 2 {1 — z + y + z = 2 {1 + y = 2 {y = 1
{x + z = 1 = > {x = 1 — z = > {x = 1 — z = > {x = 1 — z = >
{x + y = 3 {1 — 1 + y = 3 {1 — z + y = 3 {1 — z + 1 = 3
= > {y = 1
{x = 2
{z = -1
Պատ․՝ (2 ; 1 ; -1)
դ) {x + y + z = 2 {x + 3 — z + z = 2 {x + 3 = 2 {x = 2 — 3
{y + z = 3 = > {y = 3 — z = > {y = 3 — z = > {y = 3 -z = >
{x + y = 1 {x + 3 — z = 1 {x + 3 — z = 1 {x + 3 — z = 1
= > {x = -1 {x = -1 {x = -1 {x = -1
{y = 3 — z = > {y = 3 — z = > {y = 3 — 1 = > {y = 2
{-1 + 3 — z = 1 {z = 1 + 1 — 3 {z = 1 {z = 1
Պատ․՝ (-1 ; 2 ; 1)
Դո՛ւրս գրել դիմավոր բայերը և որոշե՛լ եղանակը,
ժամանակաձևը, թիվը, դեմքը, սեռը, կազմությունը և խոնարհումը։
Լուսամփոփը հանկարծ շողաց,
Եվ ես հանկարծ քեզ հիշեցի,
Ծառը խշշաց, ճյուղը դողաց,
Եվ ես հանկարծ քեզ հիշեցի,
Առուն փախավ խոխոջալով,
Եվ ես հանկարծ քեզ հիշեցի,
Ծածկվեց լուսնյակն ամպի շալով,
Եվ ես հանկարծ քեզ հիշեցի։
Դու ինչո՞ւ ես լցվել այդպես
Աշխարհով մեկ,
Դու ինչո՞ւ ես այդպես անհուն
Ու անեզերք։
Շողաց – սահմանական եղանակ, անցյալ կատարյալ, եզակի թիվ, երրորդ դեմք, ներգործական, պարզ, ա խոնարհման։
Հիշեցի – սահմանական եղանակ, անցյալ կատարյալ, եզակի թիվ, առաջին դեմք, չեզոք։
Խշշաց – սահմանական եղանակ, անցյալ կատարյալ, եզակի թիվ, երրորդ դեմք, ներգործական, պարզ, ա խոնարհման։
Դողաց – սահմանական եղանակ, անցյալ կատարյալ, եզակի թիվ, երրորդ դեմք, ներգործական, պարզ, ա խոնարհման։
Փախավ – սահմանական եղանակ, անցյալ կատարյալ, եզակի թիվ, երրորդ դեմք, ներգործական, պարզ, ե խոնարհման։
Ծածկվեց – սահմանական եղանակ, անցյալ կատարյալ, եզակի թիվ, երրորդ դեմք, ներգործական, պարզ, ե խոնարհման։
2.Արտագրե՛լ նախադասությունները՝ փակագծերում տրված
բայերը անհրաժեշտ քերականական ձևերով գրելով համապատասխան տեղերում։
1. Մայր մտնող արևի ճառագայթները ոսկևորեցին ամեն ինչ, և մի կախարդող
տեսարան ստեղծվեց, որով հիացան հյուրանոցի պատշգամբները ելած զբոսաշրջիկները։
(հիանալ, ոսկևորել, ստեղծել)
2. Արդեն բացվեցին պարտեզի ծաղիկները, և հեռվից նայելիս թվաց, թե մի նախշուն
գորգ ծածկվեց պատշգամբի առջև փռված այդ հողակտորը։ (թվալ, ծածկել, բացել)
3. Ցանկապատի հետևում երևում էր մի տուն. նրա բակում արևածաղիկներ էին աճում, որոնք, իրենց գեղեցիկ գլուխները բարձր պահած, կարծես ժպտում էին անցորդներին։
(ժպտալ, երևալ, աճել)
4. Մենք մեքենայի միջից անշարժ նայում էինք ճամփեզրի մոտակա սյունին նստած
արագիլին, մինչև որ նա տեղից պոկվեց և թևերը ծանր-ծանր թափահարելով՝ թռչեց դեպի մոտակա ճահիճները։
(թռչել, պոկել, նայել)
5. Առաջարկը միաձայն ընդունվեց, և հաջորդ օրվանից բոլորը սկսեցին աշխատանքի գալ մեկ ժամ շուտ, որպեսզի կարողանան ժամանակին ավարտել պատվերի կատարումը։
(սկսել, ընդունել, կարողանալ)
6. Ընթացող գնացքի լուսամուտից երևում էին մոտակա բնակավայրերի լույսերը,
որոնք մի պահ առկայծվեցին թանձրացող խավարում, ապա անհետացան։
(երևալ, անհետանալ, առկայծել)
7. Հանգստյան տան բակում մարդիկ զբոսնում էին, երեխաները, ճոճանակների վրա
նստած, օրորվում, իսկ մեղմ քամին բերում էր մոտակա սարերի զովությունը։
(օրորել, զբոնել, բերել)
8. Վարպետը վերցրեց հաստոցը, անջատեց նոր պատրաստած դետալը և համեմատեց գծագրի հետ՝ երբեմն ինչ-որ չափումներ անելով։
(վերցնել, անջատել, համեմատել)
9. Դաշնակահարի մատները սահում էին ստեղների վրայով, և դահլիճը ողողված էր
հոգեպարար մի երաժշտությամբ, որն ալեկոծում էր ունկնդիրների հոգիները։
(ալեկոծել, ողողել, սահել)
10. Ճամփեզրի խոտերի միջից հանկարծ մի աղվես հայտնվեց, որն անցավ ճանապարհի մյուս կողմն ու անհետացավ թփուտներում։ (անցնել, անհետանալ, հայտնվել)
Գոհար Բարսեղյան 